پایگاه مقاومت بسیج شهدای بلسبنه

قبل از ورود به بحث مبانی بصیرت از دیدگاه حضرت آیة اللّه خامنه ای،نگاهی به جایگاه این مفهوم،فایده های بصیرت و پیامدهای فقدان آن از دیدگاه ایشان و همچنین راه های کلان یا راهبردهای کسب بصیرت ضروری می نماید.افزایش بصیرت،توصیهء اساسی معظم له به همه و به ویژه خواص است.ایشان در توصیه ای می فرماید:«اگر من بخواهم یک توصیه به شما بکنم،آن توصیه این خواهد بود که بصیرت خودتان را زیاد کنید؛بصیرت»(آیة اللّه خامنه ای،06/03/1388 )

ایشان در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری،دلیل اصرار بر افزایش بصیرت خواص و هدف از تأکید بر آن را چنین بیان می کند:«اینکه بنده مسألهء بصیرت را برای خواص تکرار می کنم،به خاطر این است که گاهی اوقات غفلت می شود از دشمنی هایی که با اساس دارد می شود.اینها را حمل می کنند به مسائل جزئی.ما در صدر مشروطه هم متأسفانه همین معنا را داشتیم.در صدر مشروطه هم علمای بزرگی بودند که من اسم نمی آورم؛همه می شناسید.معروفند که اینها ندیدند توطئه ای را که آن روز، غربزدگان و به اصطلاح روشنفکرانی که تحت تأثیر غرب بودند،مغلوب تفکرات غرب بودند،طراحی می کردند.توجه نکردند که حرفهایی که اینها دارند در مجلس شورای ملی آن زمان می زنند،یا در مطبوعاتشان می نویسند،مبارزه با اسلام است.این را توجه نکردند؛مماشات کردند.نتیجه این شد که کسی که می دانست و می فهمید مثل مرحوم شیخ فضل اللّه نوری جلوی چشم آنها به دار زده شد و اینها حساسیتی پیدا نکردند. بعد،خود آنهایی هم که به این حساسیت،اهمیت و بها نداده بودند،بعد از شیخ فضل اللّه مورد تعرض و تطاول و تهتک آنها قرار گرفتند و سیلی آنها را خوردند؛بعضی جانشان را از دست دادند؛بعضی آبرویشان را از دست دادند.این اشتباهی است که آنجا انجام گرفت.این اشتباه را ما نباید انجام بدهیم»(آیة اللّه خامنه ای 06/12/1388)

رهبر معظم انقلاب اسلامی،بصیرت را قطب نمای حرکت صحیح و شاخص راه معرفی می کند:«در جاده،همیشه باید شاخص،مورد نظر باشد.اگر شاخص را گم کردید،زود اشتباه می کنید»(آیة اللّه خامنه ای،پرتو ولایت(بصیرت نافذ):22).ایشان با اشاره به بی بصیرتی برخی از اصحاب امیر المؤمنین علی علیه السّلام و بیان این نکته که همهء آنها مغرض نبودند،ضعف و فقدان قدرت تحلیل خوارج را عامل بی بصیرتی آنها معرفی می نماید و اینکه شاخص را گم می کردند(همان).

بر این مبنا، اساسی ترین فایدهء بصیرت،شناخت حق از باطل است.فایدهء دیگر بصیرت از دیدگاه رهبر معظم انقلاب،استقامت در راه حقّ است.ممکن است انسان،حق را از باطل تمیز دهد،ولی دنیاطلبی و جلوه های گوناگون دنیا،انسان را از استقامت در راه حقّ و ولایت بازمی دارد.امّا افزایش بصیرت،بی اعتباری دنیا و لذتهای آن را بر ملا می کند.از این رو،فرد مشکلات و سرزنش های چند روزه را تحمّل نموده،بر مسیر حق، پایدار و استوار باقی می ماند.با توجه به این نکته که مقام معظم رهبری با اشاره به خطبهء 173 نهج البلاغه می فرماید:«آنهایی که دور امیر المؤمنین بودند و ایستادند و جنگیدند، خیلی بصیرت به خرج دادند که بنده بارها از امیر المؤمنین نقل کرده ام که فرمود:«و لا یحمل هذا العلم الاّ اهل البصر و الصبر».در درجهء اول،بصیرت لازم است»(همان:13).

ایشان همچنین بصیرت را عامل حلّ مشکلات فرد و جامعه می داند و در این رابطه می فرماید:«عزیزان من!تمام مشکلاتی که برای افراد یا اجتماعات بشر پیش می آید،بر اثر یکی از این دو است:یا عدم بصیرت یا عدم صبر»(همان:39 40).

توجه به پیامدهای فقدان بصیرت از سوی مقام معظم رهبری،جایگاه و اهمیّت گوهر گرانبهای بصیرت را در دیدگاه ایشان نشان می دهد.به همان نسبت که کسب بصیرت برای فرد و جامعه مفید است،فقدان بصیرت مضّر است تا جایی که می فرماید:«هر ضربه ای که در طول تاریخ،ما مسلمانان خوردیم،از ضعف قدرت تحلیل بود»(همان:13).

ضربات جبران ناپذیر ناشی از بی بصیرتی که ضعف در تحلیل سیاسی،دشمن شناسی، جریان شناسی، تکلیف شناسی، زمان آگاهی و اقدام به موقع در برابر دشمن را در پی دارد،گاه ممکن است تا نیم قرن تداوم داشته باشد.رهبر معظم انقلاب اسلامی در این زمینه می فرماید:«بصیرت و علم به زمان و استفاده از موقعیت ها برای هر عالمی،چه اعلم علما باشد و چه کسی که در یک محله،احکام دین را به چند نفر تعلیم می دهد، ضروری است...ما در طول تاریخ تشیع،به خاطر عدم آگاهی علما از حقایق جریانات دنیا،خیلی ضربه خوردیم؛به خصوص در دویست سال اخیر...هرگاه ما عالم دین و متقی و باهوش و زرنگ و دقیقی مثال میرزای شیرازی و شیخ انصاری داشتیم،از شرّ دشمن محفوظ می ماندیم و برنده بودیم؛ولی آنجا که قدری غفلت و ناآگاهی در کار بوده است،ضرر می کردیم که آن ضرر به یک نفر و یک حوزه و یک مجموعه و یک شهر و یک سال و چند سال محدود نمی شد؛بلکه در برخی موارد،اثرش تا پنجاه سال تمام،جامعهء اسلامی را تحت فشار قرار می داد.دیگر نباید تسلیم ناآگاهی ها شویم.باید آگاهی و بصیرت را در خومان تقویت کنیم»(آیة اللّه خامنه ای،20/12/1386 ).

حضرت آیة اللّه خامنه ای علاوه بر ضرورت و فایده های کسب بصیرت و ضررهای فقدان آن،راه های رسیدن به بصیرت را نیز بیان کرده اند که به اختصار آنها را بیان می کنیم :

یکی از این راه ها،صبر و استقامت است.رهبر انقلاب اسلامی در سخنان خود بارها بر عنصر صبر در کنار بصیرت اشاره کرده اند:«مواظب باشید صبرتان را از دست ندهید. ما با صبر پیروز شدیم.باز هم باید با صبر پیشروی بکنیم...صبر و بصیرت و وحدتتان را حفظ کنید»(همان،14/03/1370)

راه دیگر،دشمن شناسی است.ایشان در این زمینه می فرماید:«من از خودی ها مصرّا می خواهم قدری ذهن خودشان را باز کنند و فکر خودشان را به کار بیندازند؛بفهمند امروز دشمن کیست،چه می خواهد و چه می کند و نقشهء دشمن چیست.عقل،این است»(همان،15/03/1377) . بر همین اساس است که بر شناخت اهداف دشمن،تهدیدات و تاکتیک های او تأکید دارند.

مطالعهء تاریخ،راه دیگری است که رهبر معظم انقلاب برای کسب بصیرت،ما را به آن رهنمون می شوند.ایشان در بحث عوام و خواص با اشاره به این نکته که تاریخ؛ یعنی شرح حال ما،می خواهند که هر کدام از ما مقایسه ای داشته باشیم و ببینیم در آن حادثهء تاریخی،کجا قرار گرفته و آن روز چگونه عمل کردیم که ضربه خوردیم و مواظب باشیم.آن طور عمل نکنیم (همان،20/05/1375).

راه چهارم،جریان شناسی است.ایشان در این رابطه از جمله به دو جریان یا خط کلّی دوستان اسلام،انقلاب،امام و نظام جمهوری اسلامی و در مقابل،دشمنان اسلام،انقلاب، امام و نظام جمهوری اسلامی،اشاره نموده برای شناخت جریانهای خودی از غیرخودی،معیارهای آن را بیان کرده اند(همان،23/02/1379 و 14/03/1380 و 14/07/1379 و...).

تحلیل سیاسی و کسب توانایی در آن،راه دیگر و مهم کسب بصیر است:«قدرت تحلیل در خودتان ایجاد کنید...این قدرت تحلیل،خیلی مهم است.هر ضربه ای که در طول تاریخ،ما مسلمانان خوردیم از ضعف تحلیل بود»(همان،13/11/1377 )

همچنین جبهه شناسی(همان،06/03/1388)،تکلیف شناسی(همان،14/03/1383)، موقع شناسی(همان،20/03/1375)و آینده شناسی(همان،07/09/1368)از دیگر راه هایی است که از نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی ما را در کسب بصیرت یاری می رساند. علاوه بر آنچه آمد،ایشان ما را به مبانی بصیرت نیز راهنمایی می کنند که در ادامه بحث به آن می پردازیم.