فتنه چیست؟ فتنه گر کیست؟
جهت آشنایى کامل با این موضوع بخشهایى از کتاب « فتنه گران و فتنه ، مؤ سسه فرهنگى قدر ولایت » ارائه مى شود : فتنه از نظر لغوى و کاربرد آن در قرآن و روایات فتن : گذشتن طلا در آتش است تا خوبى آن را ناخوبى آشکار شود . ( 3 ) فتنه : آنست که به وسیله آن چیزى امتحان شود . ( 4 ) فاتن : اسم فاعل است یعنى آزمایش گر و به فتنه انداز . فتنه : فتنا ، فتونا ، آزمود او را ، در فتنه افکند او را ، به شگفت آورد او را . فتنه : گناه ، عذاب ، آزمایش ، شگفت ، گناه ورزى ، ناسپاسى ، رسوایى ، دیوانگى ، خلاف ، گمراهى ( 5 ) در قرآن فتنه به معانى مختلف به کار گفته شده است . 1 - قرآن فتنه را در موضع آزمایش ، یک سنت تاریخى دانسته و آن را به همه امتهاگسترش مى دهد احسب الناس ان یترکوا ان یقولو امنا و هم لایفتنون ، و لقد فتنا الذین من قبلهم . ( 6 ) آیا مردم گمان مى کنند که وقتى گفتند ایمان آوردیم رها کرده مى شوند و امتحان نمى کنیم ؟ قطعا ما قبل از اینان را هم امتحان کردیم . علت امتحان را نیز مشخص شدن خوب از بدن ، صادق از فریبکار مى داند . فلیعلمن الله الذین صدقوا ولیعلمن الکاذبین ( 7 ) تا بداند خدا آنها را که راست مى گویند و آنها را که دروغگویند . در معنى لغوى فتنه دیدیم که طلا را در آتش مى گذارند تا ناخالص آن جدا شود . این جا هم انسان در مقابل امتحانات قرار مى گیرد تا : اولا : صدق گفتار او مشخص شود و در حقیقت ، امتحانات خدا افشاگر چهره مدعیان است و خدا با مواجه دادن آنها در مقابل مسائل مختلف ، آنها را به عکس العملى وا مى دارد که عمق ایمان و اعتقاد و صدق آنها معلوم شود و اینست که امتحان خدا نوعى افشاگرى است . ثانیا : در مواجه با مشکلات و تنگناها و پیچیدگیها ، انسان ساخته شده و ناخالصیهاى وجودى و اعتقادى خود را متوجه گشته و آنها را علاج و اصلاح نماید . آنکه به عمق توجه دارد ، از محاسبه نفس از این آزمایشها براى خود سازى و کمال بهره مى جوید . و لنبلونکم حتى نعلم المجاهدین منکم و الصابرین ( 8 ) شما را مى آزماید تا مجاهدین شما و صبر کنندگان شما مشخص و دانسته شوند . آنچه خدا انسان را با آنها مى آزماید یعنى در مواجه با شرایط و اسباب مختلف قرار مى دهد تا عکس العمل او را اندازه گیرى کند عبارتند از : الف : مال و فرزندان و اعملوا انما اموالکم و اءولادکم فتنهه و ان الله عنده اءجر عظیم ( 9 ) آگاه باشید که اموال و اولاد شما اسباب آزمایش و ابتلا شما هستند و پاداش د بزرگ نزد خداوند است . بر همین مضمون آیه 15 سوره تغابن نازل شده است . انتهاى آیه ان الله عنده اجر عظیم نشان مى دهد که اموال و اولاد ، وابستگیهاى قوى هستند که بایستى دلبستگى به آنها در حد وظیفه باشد ، به گونه اى که در موارد ضرورت و ایجاب حرکت ، مانند زمان جهاد و ایثار ، بتوان از آنها گذشت و مانعى در راه حرکت انسان نباشند . و این خود آزمایش بزرگى است براى مردم که مشخص شود تا چه اندازه ساخته شده اند و تا چه حد به خدا نزدیک شده و هدف را دریافته اند . ب - شر و نیکى کل نفس ذائه الموت و نبلوکم بالشر ولخیر فتنه و الینا ترجعون ( 10 ) هر نفسى ، مرگ را مى چشد و همه شما را با خوبیها و بدیهایى مى آزماییم و باز گشت شما به سوى خداست . انسان در مقابل رویدادها و حوادث خوب و بد قرار مى گیرد . خوب از نظر هدف خلقت و بد از نظر حرکت قهقرایى . و او در مقابله آنها خویشتن خویش را ظاهر مى کند . در رویدادهاى شر همه شرایط و تمامى رویدادها او را به سوى گمراهى مى کشانند و تلاش شیطانها بر فریب او قرار مى گیرد ، هوشیارى و عملکرد صحیح اوست که از به نتیجه رسیدن تلاشهاى شیطان صفتان جلوگیرى مى کند و خلوص و ایمان او را به ظهور مى رساند و عمیق تر مى سازد و به پیش مى برد . و در مقابل با رویدادهاى نیکو نیز آزمایش مى شود که آیا با به دست آوردن پیروزى از مجراى حق و عدالت خارج مى شود یا در خط حرکت اسلام باقى مى ماند ؟ ان الانسان خلق هلوعا اذا مسه الشر جزوعا و اذا مسه الخیر منوعا الا الصلین الذینهم على صلاتهم دائمون ( 11 ) انسان متنوع خلق شده است ، هرگاه به او بدى روى آورد ناله مى کند و هنگامى که به او خیرى دست مى دهد به خوشحالى و قهقهه مى افتد مگر نمازگزاران ، آنها که دائم در حال نمازند . این آیه نشان مى دهد که انسان مسلمان در حرکت خود باید تنها به خدا بیاندیشد و به قول امام خمینى قدس سره ، پیروزى را در انجام تکلیف مى داند نه در پیروزى ظاهرى ، و شکست را همین طور ، او تنها باید به این مساءله بیاندیشد که آنچه براى تکامل اوست و او را در رسیدن به خدا کمک مى کند با خلوص و درستى انجام دهد و اگر توانست آن گاه خود را پیروز مى داند ، در غیر این صورت شکست خورده است ، اگر چه در ظاهر پیروز شده باشد . ج - تمامى آنچه در زمین در اختیار انسان قرار داده شده است ان جعلناما على الارض زینه لها لنبلو هم ایهم احسن عملا ( 12 ) ما هر آنچه در زمین است زینت براى شما قرار دادیم تا بیازماییم شما را که کدام یک کردار نیکو دارید . انسان ، امانت دار خداست ، آنچه در روى زمین ددر اختیار انسان نهاده شده است به طور امانت است ، امانت دهنده خدا و امانت گیرنده انسان است و در این رابطه ، انسان است که با نحوه عمل با امانت ، ماهیت خود را نشان مى دهد . آن که امانت را در مسیر خواست امانت دهنده به کار مى گیرد روسفید است ، آن جا که لازم است ایثار مى کند ، آن جا که ضرورت ایجاب مى کند و امت اسلامى نیاز دارد ، به کمک برمى خیزد و جان خود را که امانت است مى دهد ، و آن را جز اداى تکلیف چیزى نمى داند ، و به فرموده امام خمینى قدس سره : وقتى همه از اوست در راه او دادن کارى نیست ، که چیزى که از خود اوست در راه خود اوست . د - امتحان انسانها به وسیله یکدیگر وجعلنا بعظکم لبعض فتنه اتصبرون و کان ربک بصیرا ( 13 ) و بعضى از شما را سبب آزمایش بعضى دیگر قرار دادیم ، آیا پس صبر مى کنید ؟ و خدا آگاه و بیناست . و کذلک فتنا بعضهم ببعض لیقولوا اهؤ لاء من الله علیهم من بیننا ( 14 ) و چنین است که بعضى از شما را با بعضى دیگر امتحان مى کنیم تا این که گویید آیا خدا فقیران را از میان ما برگزیده ؟ حرکت انسان خواه ناخواه در جامعه موافق و مخالف خواهد داشت طعنه ها ، تهمتها و افتراها از سوى دشمنان زده خواهد شد ، تمسخرها و ریشخندها و تحقیرها از سوى شیطان گونه ها انجام مى شود و اوست که در این حرکت یا با استقامت و صبر این هجومها را در هم مى شکند و ادامه مى دهد و یا جذب شخصیتها شده و حرکت خود را از دست مى دهد . در جامعه بعضى را خداوند به مال و مقام افزونى مى دهد یا باتقوا و اخلاص او را برترى مى بخشد . همین افزونیها و برتریها موجب آزمایش دیگران مى شود که چگونه عمل مى کنند ، آیا در برابر افزونیها صبر پیشه مى کنند یا با بى تابى و از هر راهى در صدد رسیدن به آنچه دیگران دارند بر مى آیند و از روى حسادت و بعضى با مخلصان رو به رو مى شوند یا از روى صدق . 2 - قرآن ، فتنه را به معنى فریب ، گول زدن وغافل کردن به کار برده است یابنى آدم لا یفتنکم الشیطان کما اخرج ابویکم من الجنه ( 15 ) اى فرزندان آدم ، شیطان همانگونه که پدر شما را فریفت و از بهشت خارج کرد شما را نفریبد ! فما امن لموسى الاذریه من قومه على خوف من فرعون و ملائهم ان یفتنهم ( 16 ) پس کسى به موسى ایمان نیاورد مگر فرزندان قبیله او ، آن هم با ترس از فرعون و اشرف قوم او ، مبادا آنها را به فتنه در اندازند . این فریبها که در شکلهاى مختلف انجام مى شود البته براى آزمایش انسان است و مواردى است که مستقیما انسان در مقابل فریبها و نیرنگها قرار مى گیرد و آمادگى و آگاهى او در موفقیت او نقش بزرگى دارد . موارد فتنه و فریب و غافل کردن در قسمتهاى دیگر مطرح خواهند شد آنچه یادآور مى شویم آیه فوق است و این که چگونه شیطان توانست آدم را فریب دهد ؟ خداوند مى فرماید ؟ لقد ابتغوا الفتنه من قبل و قلبوا لک الامور حتى جاء الحق ( 17 ) و برعکس مى نمایند تا آن گاه که بر تو حق و درست آنها آشکار گردید . در این آیه ، وارونه سازى براى فریب دادن و گول زدن ، فتنه معرفى شده و آن را از جانب منافقین مى داند که همیشه در صدد ایجاد جو آشفته و استفاده از نام آن هستند .
ادامه دارد ....