نگاهی متفاوت به سایبر
فضای سایبر یا همان سایبر اسپیس (Cyberspace) عبارتی است که در دنیای اینترنت، رسانه و ارتباطات بسیار شنیده میشود.به نظر می رسد بکارگیری این اصطلاح در این زمینه و برای ارجاع به امور فنی به آن رنگ و بویی صرفا فنی و مکانیکی داده باشد. ملاحظه دقیق‌تر این اصطلاح نشان می‌دهد که این واقعیت، وجوه و جنبه های متنوعی از جمله خصلت های روانشناختی قابل توجه نیز دارد.
واژه سایبر از لغت یونانی Kybernetes به معنی سکاندار یا راهنما مشتق شده است. نخستین بار این اصطلاح “سایبرنتیک” توسط ریاضیدانی به نام نوربرت وینر Norbert Wiener در کتابی با عنوان “سایبرنتیک و کنترل در ارتباط بین حیوان و ماشین” در سال 1948 بکار برده شده است. سایبرنتیک علم مطالعه و کنترل مکانیزم ها در سیستم‌های انسانی، ماشینی (و کامپیوتر ها) است.
سایبر پیشوندی است برای توصیف یک شخص، یک شی، یک ایده و یا یک فضا که مربوط به دنیای کامپیوتر و اطلاعات است. واژه های ترکیبی بسیاری از این کلمه سایبر بوجود آمده است : فضای سایبر(Cyberspace)،شهروند سایبر (Cybercitizen)، پول سایبر (Cybercash)، فرهنگ سایبر (Cyberculture)، راهنمایی فضای سایبر (CyberCoach)، تجارت سایبر (Cyberbussiness)، کانال سایبر (Cyberchannel) و ….
واژه “فضای سایبر” را نخستین بار ویلیام گیبسون (William Gibson) نویسنده داستان علمی تخیلی در کتاب نورومنسر Neuromancer در سال 1984 به کار برده است.
کتاب معروف ویلیام گیبسون
اینترنت یکی از پیچیده ترین قسمت های سایبر است که توسعه آن در حال حاضر باعث تحولات شگرفی در زندگی انسانها شده است . روند رشد و پیشرفت اینترنت به معنای فضای سایبر آنقدر گسترده شده است که تقریبا اکثر انسانها به این تکنولوژی وابستگی پیدا کرده اند. در این گزارش بیشتر بر روی ابعاد مختلف فضای سایبر که بر روی مخاطب تاثیر گذاری های مختلفی دارد ، بحث خواهیم کرد .
متاسفانه در ایران وقتی صحبت از اینترنت ، سایبر و وب می شود در ذهن بسیاری از مخاطبان وب سایت های اینترنتی نمود پرنگ و تنها بعد فضای مجازی تداعی می شود. سازندگان و توسعه دهندگان این شبکه قطعا پس از 30 سال، ایده های گوناگونی برای تاثیر گذری های چند جانبه و عمیق تر بر مخاطبان خود طراحی نموده اند.
همانطور که امروزه شاهد هستیم دیگر فضای سایبر یک فضای تک بعدی وب سایتی نیست ، امروز مخاطب بدون اینکه احساس کند در میان چندین وجه از اشکال سایبر دست و پا می زند می توان فضای سایبر را به مثابه دریاچه ای در نظر گرفت که ابعاد گوناگون آن مانند جزایر کوچک و بزرگی هستند که شناگران در این فضا هر از چندگاهی به یکی از این جزایر سر می زنند.
وب سایت ها :
پایه فعالیت مخاطب از سالیان اول ایجاد اینترنت وب سایت ها بوده که هم اکنون نیز برای نسل اول کاربران شاید یکی از مهم ترین منابع دسترسی به محتوای سایبر باشند . گروه‌ها و موسسات مختلف در دنیا با ایجاد یک وب سایت به مخاطبان خود در سراسر دنیا مطالب مورد نظر خویش را ارئه می کنند.
در این بعد از فضای سایبر نقش فعال در اثر گذاری را صاحبان سایت ها داشته و مخاطب به نوعی نقش منفعل محض را دارد . مخاطب می تواند مطالب ارائه شده را انتخاب و استفاده نماید اما نمی تواند در آن نقش آفرینی مستقیم و فعال داشته باشد. بنا بر اعلام سایت نت کرافت ، در اکتبر سال جاری میلادی 620480777 وب سایت در دنیا وجود دارد.
مخاطبان اصلی وب سایت ها نسل اول کاربران هستند که شاید بیشترین آشنایی را با وب سایت از قدیم الایام داشته اند همچنین به خاطر پویایی سریع ابعاد در فضای سایبر مخاطبان نسل اول کمتر با این تحولات به روز شده و به استفاده از وب سایت قناعت می کنند.
شاید اثر گذاری مطالب وب سایت ها با توجه به اینکه نسبت به برخی دیگر از ابعاد فضای سایبر مفصل تر و شبیه تر به منابع مکتوب است تاثیر گذاری عمیق تر و بیشتری بر روی مخاطب داشته باشد.
استفاده از واژه وبلاگ و وبلاگ نویسی در سال 1994 آغاز و در سال 1999 میلادی اولین سرویس رایگان وبلاگ نویسی توسط pitas ارائه و همان باعث رشد سریع این پدیده در جهان شد.
وبلاگها را می‌توان محل ارائه نظرات کاربران خرده اینترنت دانست. افراد مختلف می توانند با اندک زمان و معمولا به صورت رایگان از سرویس های مختلف مادربلاگ های موجود استفاده کرده و صاحب یک وبلاگ شوند.
وبلاگها بر عکس وب سایت ها محل فعالیت و حضور موثرتر کاربران هستند و شاید بازیگران خرده پای فضای سایبر آنچه مطلوب خودشان است را به رایگان در این فضا منتشر میکنند.
سطح تاثیر گذاری این وجه از فضای سایبر به مراتب کمتر از وب سایت ها است اما برای صاحبان این تکنولوژی بهترین و به صرفه ترین محل برای جمع آوری مطلوبه ، سلایق ، گرایشات مخاطبان عظیم این شبکه است.
اتاق های گفت و گو (چت روم ها) :
اتاق های گفت و گو نیز مدت کوتاهی پس از ایجاد اینترنت راه اندازی شد و باعث گسترش بیش از اندازه ارتباطات انسانی در دنیا شد شاید پس از ایجاد این اتاق های مختلف در سرویس هایی مانند یاهو ، پالتاک ، گوگل و … احاطه بر ارتباطات انسانی برای بسیاری از کشورها به شدت پایین آمد و در عوض این احاطه بر حرفها و گفت و گوهای مردم برای صاحبان فضای سایبر بسیار زیاد شد.
مهم ترین سرویس شناخته شده این اتاقهای گپ دیجیتالی را می توان در سرویس یاهو مسنجر یافت . اما اکثر مخاطبان با ورود به این اتاق ها زندگی دوم خویش را شروع می کنند در این زندگی فرد شاید ناخودآگاه دوست دارد برای فرد دیگری که او هم در اکثر موارد هویتش مشخص نیست ، چیزی باشد که آرزوی آن را داشته.
بارها و بارها از دوگانگی هویت کاربران در فضای مجازی سخن به میان آمده است . در این عرصه نیز کاربران فعالانه بر روی هم تاثیر می گذارند و شاید صاحبان فضای سایبر در این تاثیر گذاری ها تنها ساکت نشسته و نظاره گر عمل و عکس العمل های کاربران هستند.
ولی بسیاری از جرایم رایانه ای راهم به ارمغان آوردند
شبکه های اجتماعی مجازی :
شبکه های اجتماعی مجازی را می توان یکی از مهم ترین جلوه های دگرگونی در ساختار فضای سایبر در نظر گرفت . شاید نتوان از سال2006 که شبکه فیس بوک به عنوان مهم ترین شبکه اجتماعی مجازی راه اندازی شد تا کنون که بیش از یک میلیارد عضو دارد هیچ شکبه دیگری را با این وسعت پیدا کرد.
نسل دوم کاربران اینترنت عمدتا مشتریان پر و پاقرص شبکه های اجتماعی هستند . در این شبکه ها مانند اتاق های گفت و گو با امکانات پیشرفته تر، افراد با ساختن معرفی نامه ای از خود و ارائه عکسی وارد دنیای اجتماعی مجازی می شوند.
در این شبکه ها گروه بندی های مختلف با موضوعات خوب و بد دیده میشود اما سبک کار این وجه از فضای سایبر با وب سایت ها کاملا متفاوت است.
شما می تواند در یک وب سایت یک خبر سیاسی مهم را بخوانید و یا یک گزارش کاملا مفصل را مطالعه نمایید و یا در وبلاگ خود خلاصه ای از آن را منتشر نمایید اما در صفحات شبکه های مجازی ، افراد دیگر حوصله خواندن متن های مفصل را ندارند و لی چکیده بسیاری از حرفها و اخبار در یک یا دو جمله از سوی کاربران مختلف به صورت پیاپی منتشر می شود.
جملات و متن های کم حجم در ظاهر کم اهمیت و سطحی ، با تکرارهای بیش از حد بر ذهن مخاطب نقش بسته می بندد.